Aktualizacja: 23 marzec 2025
Brzoskwinie to drzewa pochodzące z cieplejszych okolic naszego globu. Są krótkowieczne i mało odporne na przemarzanie. Rosną dość szybko. Te drzewka owocowe po trzech latach mogą osiągnąć swój maksymalny wzrost i zacząć się starzeć. Wiele jednak zależy od tego, czy formowanie drzew brzoskwiń będzie odpowiednie, czy też nie. Nieprzycinane pędy brzoskwiń to nie tylko problem estetyczny. Takie zaniedbane rośliny będą owocować, jednak owoce tych brzoskwiń nie będą dorodne i soczyste. Jak prawidłowo przycinać brzoskwinie?
Przycinanie brzoskwiń krok po kroku
1. Zdecyduj, kiedy posadzić to chucherko
Wiosna czy jesień? Oto jest pytanie! Ja zawsze stawiam na wiosnę – ziemia budzi się do życia, ptaki świergolą, a ja mogę od razu wziąć się za formowanie drzewka, zanim zapomnę, gdzie w ogóle je wsadziłem. Jesień też ma swoich fanów – moja ciocia Hela upiera się, że to najlepszy czas, bo „drzewko zdąży się ukorzenić przed zimą”. No niby tak, ale potem musisz je niańczyć jak niemowlaka, żeby nie zmarzło. Wybór należy do ciebie, ale pamiętaj: wiosna to mniej stresu dla leniwych ogrodników jak ja.
2. Czekaj na odpowiedni moment, bo pogoda to kapryśna bestia
Jeśli posadziłeś wiosną, nie rzucaj się z sekatorem jak Rambo w marcu – poczekaj do późnej wiosny, najlepiej kwietnia. W zeszłym roku, w przypływie entuzjazmu, przyciąłem swoje brzoskwinie za wcześnie i potem patrzyłem, jak mróz robi z nich smutne, łyse patyki. Lekcja? Natura nie wybacza niecierpliwych. A jeśli posadziłeś jesienią, owiń drzewko kocem (no dobra, agrowłókniną) i daj mu przetrwać zimę. Przycinanie? Dopiero wiosną, jak już przestaniesz widzieć swój oddech na dworze.
3. Formuj drzewko od razu – nie odkładaj na „kiedyś tam”
Pamiętam, jak kiedyś posadziłem brzoskwinię i pomyślałem: „E, przytnę ją później, teraz mi się nie chce”. Efekt? Wyglądała jak dzika miotła po roku. Więc rada z serca: bierz sekator w dłoń zaraz po posadzeniu i nadaj jej kształt. To jak strzyżenie psa – im szybciej zaczniesz, tym mniej będziesz się wstydził przed sąsiadami.
4. Przycinaj pędy z głową, nie na hurra
Suche, zbrązowiałe pędy? Won z nimi! Ale rób to, kiedy mróz już nie czai się za rogiem. Raz przyciąłem za wcześnie – w lutym, bo „przecież już ciepło” – i potem moje drzewko wyglądało, jakby przeżyło apokalipsę. Zdrowe pędy są zielone i pełne życia, więc tnij tylko te, co wyglądają, jakby miały za sobą ciężką zimę. I nie bój się – brzoskwinia to nie porcelanowa lalka, zniesie trochę cięcia.
5. Rób to regularnie, ale z luzem
Brzoskwinie przycinaj później niż jabłonie czy grusze w sadzie – to takie ogrodnicze primadonny, które nie lubią zimna. Ja swoje tnę zawsze w okolicy maja, kiedy już mogę pić kawę na tarasie bez rękawiczek. W tym roku, w 2025, planuję to zrobić po majówce – akurat będzie okazja, żeby połączyć pracę w ogrodzie z grillem. Regularność to klucz, ale bez spiny – drzewko nie obrazi się, jeśli raz zapomnisz.
Brzoskwinie posadzone jesienią. Jak przycinać?
W tym przypadku także nie powinno się rozpoczynać przycinania w czasie, gdy noce mogą być jeszcze mroźne. O wiele rozsądniej więc zaczekać do późniejszej wiosny i wtedy rozpocząć takie działania. Cięcie można rozpocząć od pędów, na których widać ślady przemarzania. Zdrowe pędy brzoskwiń są zielone. Jeśli widzimy pędy suche, zbrązowiałe, trzeba je przyciąć.
Po wykonaniu tych prac warto od razu dość mocno przyciąć i uformować drzewko. W pierwszym roku na pewno nie wyda ono jeszcze dużej ilości owoców, więc mocne przycięcie ma sens. Drzewko z mniejszą ilością pędów oraz gałęzi będzie miało szanse o wiele lepiej się ukorzenić, co zaprocentuje w przyszłości lepszym stanem drzewa. Cięcie brzoskwini krok po kroku najlepiej wykonać w kwietniu.
Oczywiście i wtedy jest ryzyko pojawienia się zimnych nocy, a nawet mocnego przymrozku, jest ono jednak minimalne. Drzewka owocowe po przycięciu raczej więc już nie przemarzną. Inaczej może być, jeśli na cięcie brzoskwini krok po kroku zdecydujemy się w marcu. Noce w marcu mogą być zimne, może też jeszcze spaść śnieg. Przycięte brzoskwinie mogą więc dodatkowo przemarznąć. Kędzierzawość liści brzoskwini przyciętej w tym czasie także będzie dużo gorsza.
Sadzenie brzoskwiń jesienią ma swoje plusy i minusy. Posadzone jesienią, do wiosny w jakimś stopniu się ukorzenią, więc wiosenna wegetacja roślin będzie dużo szybsza. Niestety zimą świeżo posadzone drzewa mogą łatwo przemarzać. Dlatego warto je zabezpieczyć na ten czas, by zminimalizować to ryzyko. Jak prawidłowo przycinać brzoskwinie posadzone jesienią?
Brzoskwinie w pierwszych latach uprawy. Jak przycinać?
Pierwsze lata uprawy są bardzo istotne dla kondycji drzewka. Odpowiednie przycięcie brzoskwiń zagwarantuje także, że będą pięknie owocować. Jak przycinać brzoskwinie w pierwszych latach uprawy?
Bardzo ważne jest odpowiednie uformowanie przewodnika, a także pędów bocznych. Zasada tutaj jest prosta. Drzewko powinno składać się z przewodnika niewielkiej wysokości i czterech lub pięciu pędów bocznych, które są rozłożone symetrycznie. Najniżej położone pędy boczne powinny znajdować się około 50 centymetrów od gruntu, nie mniej ani też więcej.
Pędy boczne położone niżej mogą przemarzać i dodatkowo osłabiać drzewo. Jeśli najniżej położone pędy boczne będą na wysokości znacznie większej niż 50 centymetrów, brzoskwinia będzie dużo mniej owocować, a nie ma sensu narażać się na taką stratę. Oczywiście w pierwszych latach trzeba uformować koronę drzewka, odpowiednio przycinając pędy. Nie można jednak zapominać o przycinaniu w celu prześwietlenia drzewka. Krzyżujące się pędy, zbyt duża kędzierzawość liści brzoskwini, to rzeczy, których warto unikać.
Wszelkie krzyżujące się pędy i te, które powodują zbyt duże zagęszczenie liści, powinny zostać więc przycięte. To działanie wydaje się czymś, co niekorzystnie wpłynie na drzewo. Nic bardziej błędnego. Tak przycięta brzoskwinia lepiej się ukorzeni, wyda odrobinę mniej owoców niż nieprzycięta, można jednak mieć pewność, że będą to owoce bardzo duże i soczyste.
Jak uformować koronę brzoskwini?
Najlepszy sposób formowania korony drzewka to formowanie jej w stożek. Takie uformowanie korony jest polecane z wielu względów. Brzoskwinie z taką koroną lepiej owocują i mogą rosnąć nawet w dużym zagęszczeniu, bowiem korona w formie stożka gwarantuje dobry dostęp światła. Pędy rosnące w górnej części korony można śmiało przycinać nad trzecim, a nawet drugim pąkiem. Pędy rosnące niżej nad czwartym, a nawet szóstym.
Gałęzie powinny rosnąć w miarę poziomo?
Warto pamiętać, że gałęzie każdego drzewa mają tendencję rośnięcia ku górze, gdzie jest największa ilość światła. Zbyt rzadkie przycinanie brzoskwiń i wykonywanie tej pracy nieodpowiednio spowoduje, że z czasem wiele gałęzi będzie rosnąć ku górze i mała jest szansa uformowania takiego drzewa w prawidłowy sposób. Tak rosnące drzewo będzie dużo szybciej się starzeć i gorzej owocować. Owoce na gałęziach skierowanych ku górze będą zaś gorzej dojrzewać i szybciej opadać, choćby pod wpływem wiatru.
Zawsze więc należy przycinać gałęzie brzoskwiń tak by rosły, jak najbardziej poziomo, a nawet z tendencją wzrostu ku dołowi. Ograniczenie naturalnej tendencji wzrostu gałęzi ku górze można zminimalizować także poprzez odpowiednie prześwietlanie korony drzewka. Jeśli do drzewka będzie docierało sporo światła, roślina będzie miała mniejszą tendencję do wzrostu w ten sposób.
Brzoskwinia nie powinna być bardzo wysoka
Wielu początkujących fanów sadownictwa popełnia podstawowy błąd, przycinając drzewko tylko minimalnie i pozwalając, by urosło do znacznej wysokości. Nie ma takiej potrzeby, a wręcz jest to niewskazane.
Takie drzewo bowiem potrzebuje o wiele więcej składników odżywczych, których system korzeniowy może nie pozyskać. Efekt może być tylko jeden. Brzoskwinia będzie szybko się starzeć, a jej owoce będą zauważalnie mniejsze i mniej słodkie. Rozsądnie jest zatem utrzymywać odpowiednią wysokość drzewa.
Wielu sadowników twierdzi jasno: brzoskwinia powinna być na tyle niska, by bez problemu wykonywać przy niej wszelkie prace ogrodnicze. Niektórzy decydują się na utrzymywanie wysokości około metra. Z powodzeniem jednak można zdecydować się na nieco wyższe drzewko. Wysokie na około 120 – 150 centymetrów bardzo łatwo będzie można pielęgnować, sama brzoskwinia zaś będzie ładnie owocować.
Co roku więc warto decydować się na przycięcie przewodnika. W zależności od wysokości drzewka pędy boczne powinny też być odpowiedniej długości. Najlepsza to długość około osiemdziesięciu centymetrów. Jeśli miejsca w ogrodzie jest mniej i tak długie pędy zbliżałyby się do innych drzewek, warto zdecydować się na utrzymywanie długości około 60 centymetrów. Oczywiście pędy rosnące wyżej muszą być odpowiednio krótsze, by zachować właściwy kształt korony brzoskwini.
Przycinanie brzoskwini w kolejnych latach wzrostu
W kolejnych latach wzrostu drzewka, w zależności od tego, jak bardzo się rozwinęło i jakie owoce wydaje, można zdecydować się na utrzymywanie go w tej samej wielkości. W takiej sytuacji można koncentrować się przede wszystkim na przycinaniu pędów, które się krzyżują i tych, które rosną za bardzo. Jeśli jednak widać, że drzewo jest zdrowe, można zdecydować się na wypuszczenie jeszcze 2-3 nowych pędów i przycięcie przewodnika dopiero nad nimi.
Odmładzanie brzoskwini
Wielu początkujących sadowników amatorów zastanawia się nieraz, jak przycinać brzoskwinię, która ma już parę lat i jest drzewem starszym. W jaki sposób ją odmłodzić?
Nie ma konkretnej odpowiedzi na to pytanie. Nie istnieją bowiem sposoby na odmłodzenie drzewa, które ma już wiele lat, wcześniej zaś nie było odpowiednio przycinane. Taka brzoskwinia jest już bardzo rozrośnięta. Nie ma więc możliwości przycięcia jej tak, by przypominała młode drzewko. Między innymi z uwagi na grubość gałęzi, które przez ten czas urosły, w przypadku takiej brzoskwini można skoncentrować się wyłącznie na zachowaniu jej w jak najlepszym stanie, usuwaniu suchych gałęzi, przycinaniu przemarzniętych pędów i podobnych zabiegach pielęgnacyjnych.
O wiele lepiej, jednak jeśli do takiej sytuacji się nie dopuści. Aby tak się stało, przycinanie gałęzi i pędów brzoskwiń trzeba wykonywać co roku. Czasami zasadne jest przycinanie ich nawet dwa razy w roku, brzoskwinia jest bowiem drzewem, które wyjątkowo szybko rośnie. Częstotliwość przycinania drzewa zależna jest właśnie od jego tempa wzrostu. Na tempo zaś wpływ ma temperatura, gleba i wiele innych czynników. Oczywiście niektóre odmiany brzoskwiń wzrastają szybciej, inne zaś dużo wolniej.
Przycinanie i ochrona przed przemarzaniem, to recepta na długie życie drzewa brzoskwini
O każde drzewo w ogrodzie trzeba odpowiednio dbać. Tak jest też z drzewkami brzoskwiń. Na każdym etapie ich wzrostu trzeba pamiętać o corocznym odmładzaniu polegającym na przycinaniu niepotrzebnych, suchych i zniszczonych przez mróz pędów. Czasami niezbędne jest też przycinanie grubszych gałęzi. W wielu przypadkach przycięcie nawet grubej gałęzi nie oznacza, że brzoskwinia zacznie wydawać o wiele mniej owoców. W miejsce starej i grubej gałęzi szybko wyrosną nowe pędy. Odpowiednio uformowane z czasem urosną, na nich zaś pojawią się pąki, później owoce brzoskwiń. Warto więc wiedzieć jak wykonywać cięcie brzoskwini krok po kroku.
Ten, kto nauczy się wykonywać cięcie brzoskwini krok po kroku i będzie pamiętać, by co najmniej raz w roku się tej pracy podjąć, może mieć pewność, że drzewko przez wiele lat będzie rosnąć zdrowe i owocować, wydając piękne, duże i soczyste owoce o wspaniałym smaku. Zaniedbane drzewo zaś wydawać będzie gorszej jakości owoce. Można też mieć pewność, że z czasem będą się one pojawiać tylko na górnej części drzewka, dolna zaś nie będzie owocować.Najprawdopodobniej stan takiego drzewa szybko się pogorszy i konieczne będzie jego wycięcie.
Jeśli chcemy, aby nasze drzewa owocowały regularnie, przycinanie ich jest bardzo ważne!
Na jakiej wysokości powinno się przycinać brzoskwinie?
Optymalna wysokość, na jakiej powinno się przycinać brzoskwinie, to około 120–150 cm. Pozwala to utrzymać koronę w zasięgu ręki, co ułatwia nie tylko pielęgnację, ale także zbiór owoców. Przewodnik warto regularnie skracać, by ograniczyć nadmierny wzrost drzewa, a pędy boczne formować tak, by osiągały około 60–80 cm długości – w zależności od ilości miejsca w ogrodzie. Zbyt wysokie drzewo szybciej się starzeje i rodzi słabsze owoce, dlatego regularne, umiarkowane cięcie to klucz do sukcesu.